رویش دندان‌های شیری از دوران جنینی آغاز می‌شود. از تکامل دندان‌ها در هفته ششم زندگی رویانی قابل مشاهده است. در زمان تولد، نوزاد دارای 20 دندان شیری است (10 عدد در فک بالا و 10 عدد در فک پایین) که در استخوان فک و زیر لثه پنهان می‌باشد .
والدین کودکان اکثرا پرسش‌های متفاوتی در مورد زمان رویش دندان‌ها، علائم دندان در آوردن و راه‌های تسکین دردهای مربوط به رویش دندان دارند.
زمان و ترتیب رویش دندان‌های شیری
زمان طبیعی برای رویش دندان شیری در اکثر کودکان بین 4 تا 7 ماهگی می‌باشد. البته زمان رویش، در همه کودکان یکسان نمی‌باشد. ممکن است در بعضی کودکان زودتر از این زمان (3 ماهگی) و یا دیرتر از این زمان (پس از یک سالگی) اتفاق افتد که این موضوع کاملا طبیعی می‌باشد.
معمولا اولین دندان شیری که رشد می کند دندان پیشین میانی فک پایین می‌باشد. رویش دندان‌های شیری معمولا تا پایان سه سالگی کامل می‌شود و در این سن کودک 20 دندان شیری رویش یافته در دهان خود دارند.
زمان رویش متفاوت می‌باشد ولی ترتیب رویش دندان‌های شیری معمولا به صورت زیر است:
1.دو دندان پیشین میانی فک پایین معمولا اولین دندان رویش یافته می‌باشند و عموما بین 6 تا 10 ماهگی بوجود می آید .
2.رویش دو دندان پیشین میانی فک بالا که معمولا بین 8 تا 13 ماهگی بوجود می آید.
3.سپس دندان‌های پیشین کناری فک بالا و پایین معمولا بین 8 تا 16 ماهگی رویش می‌یابند که در اکثر موارد دندان‌های فک پایین تمایل به رویش زودتر دارند.
4.دندان‌های آسیاب اول شیری فک پایین و بالا معمولا بین سن 13 تا 19 ماهگی رویش می‌یابند.
5.دندان‌های نیش شیری فک بالا و پایین معمولا بین سن 16 تا 23 ماهگی رویش پیدا می کنند .
ودر نهایت دندان‌های آسیاب دوم شیری بین سن 25 تا 33 ماهگی رویش پیدا می کنند .
علائم دندان در آوردن
نوزادان و کودکان علائم مختلفی حین رویش دندانخود دارند. دربعضی از نوزادان بدون درد و ناراحتی دندان‌ها رویش می‌یابند اما در برخی دیگر، با درد و ناراحتی همراه می‌باشد. معمولا هنگام رویش دندان در نوزادان و کودکان نوپا علائم زیر دیده می‌شود :
بی قراری در طول روز
افزایش در میزان مکیدن انگشت
مالیدن لثه ها
افزایش جریان بزاق و خارج شدن آن از دهان
و مقدار کمی بی اشتهایی
از آنجایی که رشد دندان یک روند فیزیولوژیک طبیعی است، همراه دانستن آن با تب و اختلالات سیستمیک، توجیه پذیر نیست. اگر کودک دچار تب شدید، اسهال و آبریزش بینی شده است به خصوص اگر این علائم بیش از یک روز ادامه یافت و شدید شد آن را نشانه دندان در آوردن تلقی نکنید و حتما به پزشک متخصص کودکان مراجعه نمایید .
روش‌های تسکین درد رویش دندان‌ها
برای کم کردن درد و ناراحتی نوزاد می‌توان از کمپرس سرد استفاده کرد. برای انجام این کار یک تکه پارچه تمیز و خیس را مدتی در یخچال گذاشته، سپس از کودک بخواهید تا آن را بجود (در صورتی که کودک به دلیل سن پایین قادر به جویدن باشد). این عمل سبب کم شدن درد و ناراحتی کودک می‌شود.
ماساژ دادن محل رویش دندان با انگشت تمیز نیز می‌تواند سبب تسکین درد نوزاد شود. حلقه‌های لاستیکی مخصوصی به این منظور نیز وجود دارد که می‌توانید ابتدا آن را در یخچال بگذارید تا سرد شود و ازش استفاده کنید.
ولی در صورت ادامه یافتن درد و ناراحتی به حتما دندانپزشک کودک مراجعه کنید تا در صورت نیاز داروی مسکن تجویز نماید.
هرگز بدون مشاوره با دندانپزشک کودکان از ژل‌های بی‌حسی موضعی برای تسکین درد استفاده نکنید چرا که این ژل‌ها، به خصوص انواعی که حاوی بنزوکائین هستند، دارای عوارض می‌باشند .
افتادن دندان‌های شیری
از حدود سن 6 سالگی دندان‌های قدامی شیری شروع به لق شدن و افتادن نموده و به تدریج جایگزین دندان‌های دائمی می‌شوند. لق شدن دندان‌های قدامی شیری تا یک سال قبل از این سن نیز کاملا نرمال می‌باشد .
اولین دندانی که در دهان کودکان لق می‌شود معمولا دندان‌های پیشین میانی فک پایین است. در این زمان بهتر است به کودک توضیح داده شود که افتادن دندان روندی کاملا طبیعی و عادی است تا قدری از نگرانی‌های او در این زمینه کم شود .
با گذشت زمان و با افزایش سن، دندان‌های دیگر شیری نیز توسط دندان دائمی جایگزین شده و در سنین 11 تا 13 سالگی معمولا تمامی دندان‌های شیری توسط دندان‌های دائمی ج، جایگزین شده‌اند .
در سن 6 تا 7 سالگی اولین دندان آسیای بزرگ دائمی (دندان 6) پشت دندان‌های شیری رویش پیدا می‌کند. اکثر والدین فکر می‌کنند که این دندان به دلیل این که جایگزین دندان شیری نشده است، خود یک دندان شیری است. در حالی که این تفکر صحیح نمی‌باشد و این دندان دائمی می‌باشد. به دلیل اینکه در این سن کودک اهمیت زیادی به رعایت بهداشت دهان و دندان خود نمی‌دهد، بیشترین میزان پوسیدگی در بین دندان‌های دائمی مربوط به همین دندان است. توجه داشته باشید دندانی که در سن 6 تا 7 سالگی در پشت آخرین دندان شیری رویش می کند دندان دائمی است و باید نسبت به سالم ماندن آن وسواس بیشتری به خرج دهید .
افتادن زود هنگام دندان شیری
بعضی از والدین ممکن است تصور کنند که دندان‌های شیری چون موقتی هستند و در نهایت می‌افتند، به اندازه دندان‌های دائمی مهم نیستند و نیاز به مراقبت و درمان ندارند. توجه داشته باشید که دندان‌های شیری کودکان شما بسیار با ارزشند هستند زیرا کودکان برای جویدن، صحبت کردن و برخورداری از ظاهری زیبا به قدرت و سلامت دندان‌های شیری خود نیازدارند. و اینکه دندان شیری فضای لازم برای رویش دندان دائمی را حفظ می‌کند و در هدایت رویش دندان دائمی نقش مهمی دارد. در نتیجه در مراقبت و حفظ و نگهداری آن‌ها باید تلاش کنید
اگر کودک شما دندان شیری خود را زودتر از موعد مقرر از دست داده، او را نزد متخصص دندانپزشکی کودکان ببرید تا در صورت نیازدر جای خالی دندان شیری او وسیله‌ای به نام فضا نگهدارنده قرار دهد.
این وسیله اجازه حرکت دندان‌های دیگر به این فضای خالی را نمی‌دهد و فضا برای رویش دندان دائمی جایگزین حفظ می‌شود. در صورت استفاده نکردن از این وسیله، دندان‌های شیری مجاور، به سمت ناحیه ای که دندان ندارد حرکت کرده و باعث کاهش فضای لازم جهت رویش دندان دائمی در این قسمت می‌شوند. در نتیجه این موضوع می‌تواند مانعی برای رویش دندان دائمی شود.
