ارتودنسی چیست ؟
دندانهای کج و نامرتب علاوه بر این که ظاهری ناخوشایند به لبخند شما میدهد بلکه برای سلامت دهان و دندان و حتی سلامت عمومی بدن نیز مضر است. تمیز کردن دندانهای شلوغ و روی هم قرار گرفته سخت‌تر است. بنابراین احتمال پوسیدگی، بیماری لثه و…راافزایشداده و همچنین در تکلم و جویدن غذا نیز می‌تواند اختلال ایجاد کند. ارتودنسی دندان بهترین روش مرتب کردن دندانهای بهم ریخته است
ارتودنسی دندان چیست؟
ارتودنسی یکی از تخصص های رشته دندانپزشکی و در واقع قدیمی ترین شاخه دندانپزشکی است. در این رشته به صورت تخصصی به تشخیص، پیشگیری و درمان نامنظمی دندان ها و ناهنجاری های فکی پرداخته می شود. در واقع هر چیزی که به موقعیت دندان ها و فکین ارتباط داشته باشد به صورت مستقیم در رشته ارتودنسی دندان جای داده می شود.
به متخصصان این رشته ارتودنتیست گفته می شود. هر ارتودنتیست ابتدا یک دندانپزشک عمومی است و پس ازگذراندن 6 تا 7 سالازرشتهدندانپزشکیعمومی فارغ التحصیل می شود و سپس با شرکت در یک آزمون تخصصی 3 تا 4 سال دیگر را مشغول فراگیری تخصصی ارتودنسی می کند.
چه کسانی نیاز به درمان های ارتودنسی دندان دارند؟
به طور کلی و همانطور که در بخش بالا ذکر شد، هر مشکلی که در خصوص موقعیت دندان ها یا فک ها پیش بیاید به نوعی با این رشته در ارتباط خواهد بود. به عنوان مثال اگر شما یا فرزندتان با یکی از موارد زیر روبرو هستید نیاز به آغاز درمان ارتودنسی دندان دارید:
- کج بودن دندان ها
- وجود فاصله بین دندان ها
- جلو یا عقب بودن یکی از فک ها
- وجود فاصله بین دندان های فک بالا و پایین در جلو حین بسته بودن دهان
- کوتاه بودن دندان
- ازدحام و شلوغی دندان ها
- کوچک بودن فک
- و….
اگر دندان ها را منظم نکنیم چه اتفاقی رخ می دهد؟
دندان ها و فک اگر در هر موقعیتی به جز حالت طبیعی خود باشند مشکلات متعددی گریبان ما را خواهد گرفت. برای ادامه بحث، ابتدا نگاهی به تصویر زیر بی اندازید. این تصویر دندان ها و فک را در موقعیت مناسب و طبیعی نشان می دهند. چنانچه تغییری در این وضعیت ایجاد شود مشکلاتی که در ادامه لیست شده است ممکن است برای ما پیش بیاید.
- به خطر افتادنزیباییلبخندودرنتیجهبهچالشکشیدهشدنزیباییچهره
- دشواری در رعایت بهداشت دهان و دندان
- ایجاد پوسیدگی دندان (مخصوصا از نوع بین دندان در افرادی که ازدحام و شلوغ بودن دندان ها را تجربه می کنند)
- افزایش احتمال ایجاد بیماری لثه
- کاهش شدید اعتماد به نفس به دلیل ظاهر نامناسبی که حین صحبت کردند و یا لبخند زدن مشاهده می شود.
- افزایش احتمال انزوای اجتماعی و گوشه گیری (وارد شدن لطمه به روابط اجتماعی)
- از دست رفتن زودتر از موعد دندان ها (مثلا افرادی که مشکل فکی یا نامنظمی دندانی دارند ممکن است در سن جوانی دندان های خود را از دست دهند)
- کاهش کیفیت خواب به دلیل برخی از مشکلات فکی (که موجب دشواری در تنفس می شوند)
- افزایش هزینه های دندانپزشکی به دلیل وارد شدن آسیب های متعدد به دندان، لثه و سایر ساختارهای داخل دهان
مزایای منظم شدن دندان ها چیست؟
با منظم شدن دندان ها به کمک ارتودنسی دندان، مزایای بسیار زیادی در انتظار ماست. به عنوان مثال کمترین مزیت می تواند افزایش زیبایی لبخند و یا کمک به افزایش سطح سلامتی دهان و دندان باشد. سایرمزایایدرمانهای ارتودنسی دندان عبارتند از:
- افزایش اعتماد به نفس
- افزایش میزان ماندگاری و طول عمر دندان ها
- کمک به مستحکم ماندن استخوان نگهدارنده دندان ها
- کاهش هزینه های دندانپزشکی در آینده
- افزایش و بهبود روابط عمومی
- کاهش میزان پوسیدگی دندان و بیماری های لثه و ….
چطور با ارتودنسی دندان ها منظم می شوند؟
منظم کردن دندان ها و تراز شدن فکین به کمک ارتودنسی از آنچه که شما تصور می کنید آسان تر است. برای اینکار شما می‌بایست ابتدا یک متخصص ارتودنسی پیدا کنید و سپس تمام پروسه درمان را به او بسپارید. این متخصص طی مراحل زیر به شما کمک می کند که صاحب دندان هایی مرتب و لبخندی زیباتر شوید
. ویزیت، معاینه و مشاوره تخصصی
شما اول باید به مطب یک ارتودنتیست مراجعه کنید. چنین مراجعه ای معمولا با یک معاینه فیزیکی دقیق، مشاهده وضعیت صورت، دندان ها و فک به همراه گرفتن تصاویر اشعه ایکس و گرافی های دیگر از دندان های شما است.
در این جلسه مشخص می شود که شما دقیقا چه مشکلی دارید، شدت آن چقدر است و چطور به رفع مشکل اقدام می شود.
2. مشخص شدن طرح درمان
در طی همان ویزیت اول، پس از مشخص شدن نوع و شدت مشکل شما، درباره بهترین روش یا طرح درمان نیز صحبت می شود. به عبارتی متخصص ارتودنسی دندان بر اساس اطلاعاتی که از معاینه شما به دست آورده مشخص می کند کدام روش ارتودنسی دندان به چه شکل برای درمانتان مناسب تر است. به مجموع این موارد طرح درمان گفته می شود.
. آغاز درمان و اتصال دستگاه ها
در طرح درمان مشخص می شود که شما باید با کدام تجهیزات یا دستگاه های ارتودنسی تحت درمان قرار بگیرید. اگر برای شما ارتودنسی ثابت در نظر گرفته شده باشد، دستگاه طی همان جلسه اول یا یک روز دیگر به دندان هایتان متصل می شود و به طور رسمی درمانتان آغاز می شود.
اما اگر ارتودنسی متحرک برای شما انتخاب شده باشد به شما قالب ها یا پلاک های شفافی داده می شود و دستورالعمل های لازم جهت استفاده از آن ها نیز به شما آموزش داده خواهد شد.
4. مراجعات مکرر و دوره ای
یکی از مراحل ثابت ارتودنسی دندان، مراجعات یا ویزیت های دوره است. در این ویزیت ها شما مطابق قرار تنظیم شده به مطب ارتودنتیست خود مراجعه می کنید و او دستگاه های شما را تنظیم می کند. همچین به طور کامل شما را معاینه می کند و از درست پیش رفتن روند درمان اطمینان حاصل می کند. ممکن است در ماه یکبار و یا حتی هر دو هفته 1 بار نیاز باشد به صورت حضوری به مطب متخصص خود مراجعه کنید.
5. اتمام درمان ارتودنسی دندان
پس از آنکه طول دوره درمان شما به اتمام رسید و دندان هایتان کاملا مرتب شد سرانجام شما یک جلسه به مطب متخصص ارتودنسی خود می روید تا دستگاه های متصل شده به دندان های شما برداشته شود.
. مراحل بعد از درمان ارتودنسی دندان
پس از اتمام درمان، به جهت اینکه احتمال بازگشت ارتودنسی وجود دارد و ممکن است به مرور زمان دندان ها دوباره در موقعیت نادرست قرار بگیرند، شما باید از نگهدارنده یا ریتینر ارتودنسی استفاده کنید. این وسیله می تواند نتایج درمان را تثبیت کند و مانع از برهم خوردن نتایج شود.
بهترین زمان شروع ارتودنسی چه زمانی است؟
اگرچه درمان به روش ارتودنسی در هر سنی می‌تواند به طور مؤثری انجام شود اما معاینه و ارزیابی‌های لازم برای این روش باید در حدود سن 7 سالگی انجام شود. هر چقدر روش ارتودنسی زودتر و در سنین پایین‌تری انجام گیرد، مشکل مربوطه سریع‌تر حل خواهد شد و احتمال موفق بودن درمان بیشتر خواهد بود.
در حال حاضر روش‌های درمانی مدت‌داری برای بیماران واقع در سنین 7 تا 11 سال وجود دارد که می‌تواند آثار و فواید چشمگیری را برای این افراد، به ویژه در صورتی که ناهنجاری‌های فک وجود دارد، به دنبال داشته باشد. استفاده از این روش‌ها می‌تواند در جلوگیری از بروز بعضی از بیماری‌های دهان و دندان و یا تشدید این بیماری‌ها نیز تأثیر زیادی داشته باشد.
درمان این گونه از مشکلات و ناهنجاری‌های دهان و دندان در کودکانی که هنوز در سن رشد هستند، به ما امکان میدهد تا بهتر بتوانیم به نتایج مورد نظر خود دست پیدا کنیم. در واقع دستیابی به اغلب این نتایج در بزرگسالانی که استخوان‌های صورت و فک آنها به طور کامل رشد پیدا کرده است، ممکن است به سادگی امکانپذیر نباشد. علاوه بر آن، درمان زودهنگام در کودکان می‌تواند موجب ساده‌تر شدن درمان‌های دیگر در آینده و یا اصلاً رفع نیاز به چنین درمان‌هایی شود.
ارتودنسی در بزرگسالی
همان طور که گفته شد، ارتودنسی فقط مخصوص کودکان و نوجوانان نیست. در واقع بیش از 20 درصد از بیمارانی که از روش ارتودنسی استفاده می‌کنند، بزرگسالان هستند. پس هیچ کس به قدری مسن نیست که نتواند از روش ارتودنسی استفاده کند.
مشکلاتی که بزرگسالان برای درمان آن از ارتودنسی استفاده می‌کنند غالباً همان مشکلاتی است که در کودکان وجود دارد. خیلی از بزرگسالان هم این مشکلات را از زمان کودکی داشته‌اند اما تاکنون نتوانسته‌اند که برای درمان آن اقدام کنند. بعضی از این افراد هم در کودکی درمان‌هایی انجام داده‌اند، اما ممکن است به خاطر محدودیت‌ها و یا کمبودهایی که آن زمان از نظر کارآیی روش‌های ارتودنسی وجود داشته است، اکنون که به سن بزرگسالی رسیده‌اند نیاز به درمان‌های بیشتری داشته باشند
.ارتودنسی دندان برای چه کسانی است؟
تشخیص اینکه فرد به ارتودنسی نیاز دارد یا خیر، فقط توسط متخصص ارتودنسی و با انجام معاینه بالینی توسط ارتودنتیست انجام می شود. بطورکلی، افرادی به ارتودنسی نیاز دارند که حداقل مشمول یکی از موارد زیر باشند.
کراس بایت (Crossbite)
وقتی بیمار دهان خود را می بندد، دندان های بالایی در داخل دندانهای پایین نشسته اند. کراس بایت، می‌تواند باعث ساییدگی دندان یا خرد شدن آن شود و بر زیبایی دندان ها هم تأثیر بگذارد.
نیش نامرتب در پشت دهان، که به آن کراس بایت خلفی گفته میشود، می‌تواند باعث دندان قروچه، مشکلات فک و رشد غیر طبیعی صورت شود.
شلوغی و تراکم زیاد دندان‌ها (Teeth crowding)
از نظر بهداشت دهان و دندان، شلوغی دندان‌ها یا Crowding، شایع ترین دلیل مراجعه افراد برای انجام ارتودنسی است. این اتفاق زمانی رخ میدهد که فضای کافی در دهان برای قرار گرفتن همه دندان‌ها وجود نداشته باشد.
دندان های شلوغ به سختی با نخ دندان تمیز می‌شوند و در صورت عدم اصلاح، می‌توانند سبب پوسیدگی دندان شوند.
فاصله دندان‌ها (Spacing)
Spacing یا فاصله زیاد و بیش از حد معمول به اندازه ازدحام دندان مشکل ساز است. متداول‌ترین مکان برای فاصله دندانهای مشکل دار، بین دو دندان جلویی است، اگرچه ممکن است در هر جای دهان اتفاق بیفتد.
فاصله بیش از حد می‌تواند منجر به التهاب لثه و پوسیدگی دندان شود و اجازه دهد بیشتر لثه در معرض باکتری‌ها قرار گیرد، جایی که به طور معمول توسط دندان محافظت میشود.
بایت
اگر دندان های بالا و پایین شما هم راستا نباشد و در جای مناسب قرار نگیرند، می تواند بر شکل صورت و ظاهر دندان شما تأثیر بگذارد. انواع مختلف مال اکلوژن وجود دارد که در زیر بررسی می‌کنیم:
• Open bite، هنگامی که دندان های خود را فشار می دهید، دندانهای بالا و پایین باز می شود.
• Underbite، وقتی است که دندانهای ردیف بالایی شما خیلی عقب هستند و دندانهای ردیف پایینی خیلی جلو هستند.
• Overbite، زمانی است که دندانهای ردیف بالایی شما خیلی جلوتر از دندانهای پایین شما هستند.
اکثر بیمارانی که دچار این نوع مشکلات بایت هستند، دندان‌هایشان زودتر فرسوده می شود و اغلب با افزایش سن نیاز به درمان‌های دندانپزشکی بیشتری دارند.
دندانهای نهفته (Impacted teeth)
دندان نهفته یا Impacted teeth به دندانی گفته می شود که نمی تواند به درستی در بیاید ، زیرا دندان دیگری در راه است یا جایگاه کافی در فک ندارد. دندان عقل اغلب تحت تأثیر قرار می گیرد و باعث درد بزرگسالان میشود. دندان های نیش نیز اغلب هنگامی که بیمار دندانهای شلوغ داشته باشد، تحت تأثیر قرار می گیرند.
دندانهای کج (crooked teeth)
دندان هایی که هم تراز نیستند و ظاهری کج دارند، ممکن است عوامل ژنتیکی داشته باشند و یا عوامل دیگر که با مراجعه به ارتودنتیست، می شود وضعیت آنها را بهبود بخشید.
ظاهر نامناسب لبخند و ظاهر (Poor aesthetics)
وقتی دندان ها از نظر زیبایی خوشایند نباشند، بر اعتماد به نفس افراد تأثیر می گذارد و آنگاه نیاز به درمان ارتودنسی است.
اختلالات مفصل گیجگاهی فکی (TMJ)
مشکلاتی مانند برخورد اولین دندان با این مفصل در هر طرف صورت می تواند باعث درد عمده در TMJ شود و منجر به TMD مزمن شود.
بوی بد دهان و بیماری های لثه (bad breath, gum disease)
سختی در مسواک زدن و نخ دندان کشیدن دندان های نامرتب و کج باعث می شود میکروبیوم دهان دچار مشکل شود و منجر به مشکلات بهداشت دهان و دندان شود.
مشکلات تنفس دهانی (Mouth breathing)
تنفس مزمن دهانی مداوم می تواند باعث بوی بد دهان و یا بیماری لثه و کج شدن دندان ها می شود، پس اگر تنفس دهانی هنگام خواب دارید، احتمالا باید به متخصص ارتودنسی مراجعه کنید.
انواع دستگاه های بکار رفته برای منظم کردن دندان ها کدامند؟
برای آنکه دندان های شما منظم شوند از دستگاه ها و وسیله های خاصی استفاده می شود و معمولا هر وسیله نیز یک نام مشخص دارد. اما در مجموع متخصصان ارتودنسی تمام دستگاه ها را در دو دسته ثابت و متحرک قرار می دهند.
انواع ارتودنسی چیست؟
در حالی که سالانه میلیون‌ها کودک و بزرگسال شروع به درمان ارتودنسی می‌کنند، انواع مختلفی از درمان ارتودنسی برای انتخاب وجود دارد. انتخاب شما بستگی به این دارد که کدام روش درمانی برای نیازهای شما مناسب است و هر روش مزایای خاص خود را دارد.
• ارتودنسی نامرئی
• ارتودنسی متحرک
• ارتودنسی ثابت
• ارتودنسی رنگی
• ارتودنسی دیمون
• ارتودنسی لینگوال
ارتودنسی نامرئی
ارتودنسی نامرئی، بیشتر مورد توجه افراد بزرگسال است. از مزیت‌های این نوع ارتودنسی، نمایان نبودن آن بر روی دندان است. اما برای همه افراد قابل اجرا نیست. در صورتیکه تمایل به درمان، به روش ارتودنسی نامرئی هستید، ابتدا باید متخصص ارتودنسی، وضعیت دندان و فک شما را بررسی کند.
ارتودنسی متحرک
درمان توسط ارتودنسی متحرک، معمولا برای مشکلات خفیف پیشنهاد میشود. این درمان برای هر دو فک بالا و پایین قابل اجرا است. اما برای دندانهای پایین، تحمل این روش ارتودنسی سخت و دشوار است.
دستگاه ارتودنسی متحرک از پلاستیک شفاف ساخته می شوند و به صورت سفارشی برای دهان بیمار ساخته می شوند. این یک تنش محکم است و تمام دندان ها را در موقعیت قرار میدهد.
همچنین یک وسیله ارتودنسی متحرک است که از ترکیبی از پلاستیک و فلز ساخته شده و به صورت سفارشی و متناسب با دهان بیمار ساخته میشود. بسته به نیاز بیمار برای ایجاد ثبات در دندان، از نگهدارنده‌های متحرک برای دوره‌های مختلف استفاده میشود.
ارتودنسی ثابت
در ارتودنسی ثابت، براکت‌ها برروی دندان‌ها چسبانده و ثابت می‌شوند. بیشتر مشکلات و ناهنجاری‌ها، به کمک ارتودنسی ثابت قابل درمان است و وابسته به همکاری بیمار نیست.
ارتودنسی رنگی
ارتودنسی رنگی، در میان نوجوانان بسیار محبوب است. استفاده از بریس‌های رنگی با تنوع رنگی زیاد، سبب شده که این نوع ارتودنسی، توجه این گروه سنی را به خود جلب کند.
ارتودنسی دیمون
ارتودنسی دیمون از روش‌های جدید ارتودنسی است. برخلاف ارتودنسی سنتی که اتصال سیم به براکت‌های ارتودنسی، با استفاده از کش‌های بسیار کوچک انجام میشود، در ارتودنسی دیمون از براکت‌هایی با قابلیت باز و بسته شدن کشویی استفاده می گردد.
به دلیل اینکه در این نوع ارتودنسی از کش‌های کوچک در اطراف هر براکت استفاده نمی‌شود، بنابراین بیمار می‌تواند در طول دوره ارتودنسی، به راحتی اطراف سیم و براکت ها را تمیز نماید.
ارتودنسی لینگوال
ارتودنسی لینگوال، یکی دیگر از روش‌های ارتودنسی است. این نوع ارتودنسی دندان، در دسته ارتودنسی پنهان قرار می‌گیرد زیرا که در پشت دندان‌ها اجرا میشود. به همین دلیل محبوب بزرگسالان است.
عوارض ارتودنسی دندان چیست؟
در کنار مزایا، ارتودنسی دندان معایب و عوارضی هم دارد، مانند:
- احساس دندان درد و ناراحتی خفیف بعد از اتصال ابزارهای ارتودنسی
- برخی خراش ها و زخم های کوچک در داخل دهان شما
- عفونت لثه
- از بین رفتن مینای دندان
- کوتاه تر شدن طول ریشه دندان ها
- زرد شدن دندان ها