بی‌حسی دندانپزشکی چیست؟
دندانپزشک برای بی‌حس کردن دندان‌ها و آرام کردن بیمار از داروهای خاصی استفاده میکند. گاهی اوقات از اصطلاح بیهوشی و خوابیدن برای درمان‌های دندانپزشکی استفاده می‌شود
تزریق بی حسی دندان به چه صورت است ؟
به اصطلاح ما در هر بی حسی دو شات داریم
• وارد کردن سوزن در قسمت معین که معمولا درد و سوزش بسیار خفیفی دارد و چند ثانیه کوتاه به طول می انجامد
• هدایت کردن سوزن به جایی که باید بی حسی در آن اتفاق بیفتد که معمولا با فشار دست پزشک و هل دادن سوزن اتفاق می افتد و میتواند منجر به احساس درد و ناراحتی در بیمار شود.
کاربرد بی حسی در درمان‌های دندانپزشکی
بی‌حسی دندانپزشکی و آرام‌بخشی مناسب‌ترین اقدام برای بیمارانی است که به دلیل ترس و اضطراب از رفتن به دندانپزشکی خودداری می‌کنند. آمپول بی‌حسی و همچنین داروی آرام‌بخش برای بیمارانی به کار برده می‌شود که
• آستانه درد پایینی دارند.
• نمی‌توانند آرام و بی‌حرکت روی صندلی دندانپزشکی بمانند.
• دندان‌های بسیار حساس دارند.
• رفلکس گگ شدید دارند.
• باید تحت درمان گسترده‌ای قرار بگیرند.
بی حسی و آرام‌بخشی برای گروه‌های خاص
بی حسی و آرام‌بخشی کودکان
برخی کودکان به محض ورود به دندانپزشکی و دیدن دندانپزشک مضطرب و هراسان می‌شوند و نمی‌توانند در طول درمان آرام بمانند. دندانپزشک برای این کودکان روشی به نام آرام‌بخش بدون بیهوشی را توصیه میکند که کودک را آرام میکند و یا به خواب می‌برد. آرام‌بخشی بدون بیهوشی به روش‌های زیر اعمال می‌شود:
• استنشاق گاز نیتروز اکساید
• داروهای خوراکی به صورت شربت یا قرص
• دریافت دارو از راه تزریق (آمپول)
• دستگاه‌های آزاد کننده تحت کنترل داروی بی‌حسی: عامل‌های فعال موضعی در موادی داخل می‌شود که به غشاء مخاطی دهان می‌چسبد و عامل بی‌حسی را به آهستگی آزاد میکند.
• تزریق کننده جت: این وسیله بدون استفاده از سوزن داروی بی‌حسی را از سطح به عمق بیش از یک سانتی‌متر می‌برد و دارو را با سرعت زیاد و در فشار بالا وارد بافت میکند.
• دریافت دارو از طریق سیاهرگ (تزریق درون وریدی)
بی حسی دندانپزشکی در دوران بارداری
دندانپزشکان توصیه می‌کنند که در سه ماهه نخست بارداری از انجام درمان‌های گسترده غیراورژانسی خودداری شود. مادر پس از گذشت سه ماه از بارداری با دندانپزشک، ماما یا متخصص زنان و زایمان درباره روش‌های بی‌حسی صحبت میکند تا بی‌حسی به ایمن‌ترین روش انجام شود. نکات زیر در موارد استفاده از بی حسی در دوران بارداری باید مورد توجه قرار گیرد
• بانوان می‌توانند در دوران بارداری نیز برای درمان‌های ضروری دندانپزشکی مقداری داروی بی‌حسی موضعی دریافت کنند
• استفاده از گاز خنده در دوران بارداری ممنوع است، اما روش‌های متعدد دیگری برای کاهش اضطراب وجود دارد که از آن جمله میتوان به گوش کردن به موسیقی یا طب سوزنی اشاره کرد
• عوارض جانبی بیهوشی عمومی بر روی مادر و جنین در تمام موارد یکسان نیست، عموماً توصیه می‌شود که بیهوشی عمومی در دوران بارداری انجام نشود.
محتویات داروی بی حسی دندانپزشکی به صورت موضعی
مسلماً آمپول بی‌حسی حاوی دارویی است که محل درمان را بی‌حس میکند. این دارو همراه با مایعی تزریق می‌شود که اثر بی‌حسی را بیشتر میکند. این مایع غالباً شامل مواد زیر می‌شود:
• وازوکانسریکتور:وازوکانسریکتور یا رگ‌بند نوعی دارو است که رگ‌های خونی را باریک میکند. با تنگ شدن رگ‌ها اثر داروی بی‌حسی موضعی طولانی‌تر می‌شود.
• مواد شیمیایی: در آمپول بی‌حسی موضعی مواد شیمیایی به خصوصی وجود دارد که از تجزیه شدن داروی وازوکانسریکتور جلوگیری میکند
• هیدرواکسید سدیم:این ماده به منظور افزایش اثر داروی بی‌حسی به کار برده می‌شود
• کلرید سدیم:این ماده برای تسهیل ورود داروی بی‌حسی به داخل خون به کار برده می‌شود
انواع بی حسی و آرام‌بخشی دندانپزشکی
آمپول بی حسی موضعی
داروی بی‌حسی موضعی یا اپی‌نفرین در اکثر درمان‌های دندانپزشکی به کار برده می‌شود. این دارو تزریق می‌شود تا موقتاً اجازه ندهد که فیبرهای عصبی دندان تکانه‌ها را منتقل کنند و به این ترتیب ناحیه درمان بی‌حس شود. دو نوع آمپول بی‌حسی دندانپزشکی وجود دارد:
• تزریق بلاک یک قسمت از کل دهان، برای مثال یک سمت از فک پایین را بی‌حس میکند.
• تزریق انفیلتراسیون بخش کوچک‌تری را بی‌حس میکند که نزدیک محل تزریق قرار دارد.
آرام‌بخش استنشاقی (نیتروز اکساید)
بیمار گاز نیتروز اکساید یا گاز خنده استنشاق میکند. بیمار ترکیبی از این گاز و گاز اکسیژن را از راه ماسک قرار گرفته روی بینی تنفس میکند و آرام می‌شود.
آرام‌بخش خوراکی
اثر آرام‌بخش خوراکی برحسب مقدار دریافتی از خفیف تا متوسط متغیر است:
• بیمار برای آرام‌بخشی خفیف قرصی مانند هالسیون را معمولاً یک ساعت قبل از درمان مصرف میکند.
• اگر مقدار بیشتری از داروی آرام‌بخش مصرف شود، اثر دارو متوسط خواهد بود. در دندانپزشکی عموماً این نوع بی‌حسی به کار برده می‌شود.
آرام‌بخش متوسط درون وریدی
بیمار داروی آرام‌بخش را از راه سرم دریافت میکند. اثرگذاری دارو در صورت تزریق درون وریدی سریع‌تر می‌شود. در این روش دندانپزشک میتواند دائماً میزان داروی آرام‌بخشی را کنترل کند
عوارض جانبی احتمالی بی‌حسی موضعی دندانپزشکی
بی‌حسی موضعی نیز مانند هر داروی دیگری عوارضی جانبی به دنبال دارد. احتمال بروز این عوارض در تمام بیماران یکسان نیست. عوارض جانبی احتمالی بی‌حسی دندانپزشکی عبارت است از:
• بیمار بلافاصله پس از تزریق هنگام غذا خوردن، نوشیدن و صحبت کردن با مشکلات موقتی روبرو می‌شود.
• بیمار احساس سرگیجه میکند، با مشکل تاری دید مواجه می‌شود و هماهنگی و کنترل عضلانی را برای مدت کوتاهی از دست می‌دهد
• احتمال دارد بیمار دچار سر درد یا حالت تهوع شود یا حتی استفراغ کند
• بیمار واکنش آلرژیک نشان می‌دهد و علائمی مانند حساسیت پوستی، گزگز پوست (به ویژه در لب‌ها) و مشکلات تنفسی بروز می‌یابد
• هماتوم یا خونریزی در محل تزریق دیده می‌شود
• داروی بی‌حس کننده بر روی ناحیه‌هایی از صورت مانند پلک اثر می‌گذارد که از دهان دور هستند
• قلب به دلیل تزریق وازوکانسریکتور سریع‌تر از معمول می‌زند
دلایل بی حس نشدن دندان ها چیست؟
دلایل متعددی می تواندد بی حسی شدن دندان ها را با ختلال مواجه سازند اما خبر خوب این است که تقریبا همه این موارد را می توان برطرف نمود .
امروزه میتوان با اطمینان بالایی گفت که دندانپزشکی همراه با درد معنایی ندارد و تمامی دندان ها به طریقی بی حس خواهند شد .
اما خب این امر غیر قابل انکار است که در بعضی بیماران بی حسی دیرتر و مشکل تر روی می دهد .
اندودنتیست ها یا متخصصان درمان ریشهبهترین تجربه را برای رفع ای موارد دشوار دارند.
و اما چه عواملی باعث کاهش قدرت بی حسی می شود :
• ترس و اضطراب : از مهمترین و اثرگذارترین عواملی که مانع بی حسی می شوند ترس و استرس است ، اگر شما به عنوان یک بیمار به ترس و استرس خود واقف هستید با روش های کنترل و مدیریت این استرس می توانید بسیاری از مشکلات ناشی از عدم بی حسی سریع را برطرف کنید .برای درمان استرس و کنترل آن بهترین راه مراجعه به روان درمانگر و یا استفاده از دارو است . اهمیت رفع این استرس بسیار بالا است زیرا عاملی است که تاثیری دو جانبه دارد از طرفی استرس در روند بی حسی فرد اختلال ایجاد میکند و از سوی دیگر به دلیل عدم بی حسی و تحمل درد بیشتر اضطراب بیمار افزایش می یابد . بنا براین هر چه زودتر آ نرا از بین ببرید رضایت مندی بیشتری خواهید داشت .
• بیمارانی که تجربه حمله پانیک داشته اند : برای این بیماران بی حسی تداعی کننده حملات پانیک آنها خواهد بود بنابر این با تمهیدات دارویی قبل از شروع درمان می توان بی حسی موفق تری را فراهم ساخت
• ترس از خفگی به دنبال بی حسی : بعضی از افراد نگران بسته شدن مجرای گلویشان در اثر بی حسی هستند باید به این دست از بیماران اطمینان داد که بی حسی های دهانی کوچکترین مشکلی برای تنفس ایجاد نخواهند کرد .
• بیماران مبتلا به اعتیاد: اگر چه که این مورد اساسا در امر بی حسی اختلال ایجاد میکند اما به هر حال یک دندانپزشک میتواند روش مناسبی برای این دست بیماران نیز جایگزین کند.
از مواردی که می تواند کمک شایان توجهی به انجام فرآیند بی حسی داشته باشد ، خواب کافی در شب قبل از روز مراجعه می باشد . وقت دندانپزشکی خود را در روزهایی که پر تنش هستند و یا خسته اید تنظیم نکنید . حتما در خصوص مشکلات بی حس نشدن خود با دندانپزشک گفتگو کرده و سپس به روش انتخابی ایشان اعتماد کرده و با خیال آسوده آن را انجام دهید .